Mart ayında İran’da yapılması planlanan ancak koronavirüs salgını nedeniyle ertelenen Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi, dün telekonferans yöntemiyle gerçekleştirildi. Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Suriye gündemli üçlü zirve kapsamında altıncı kez bir araya geldi.

Zirvenin başındaki hitabında dünyanın bu salgından en kısa zamanda kurtulması dileğinde bulunan Erdoğan, şunları kaydetti: “Kasım 2017’de başlattığımız Astana formatındaki üçlü zirve süreci, Suriye’de barış, güvenlik ve istikrarın tesisine önemli katkılar sağladı. Suriye’nin siyasi birliğinin ve toprak bütünlüğünün muhafazası, sahada sükunetin tesis edilmesi ve ihtilafa kalıcı bir siyasi çözüm bulunması temel önceliklerimizdir.”

Türkiye’nin etnik kimliğine, kökenine, inancına bakmadan milyonlarca Suriyeli sığınmacıya kucak açtığını hatırlatan Erdoğan, “Suriye’nin terör örgütleri eliyle parçalanmaması için büyük hassasiyet gösterdik. Gerektiğinde fiili müdahalede bulunarak, insani dramın ve bölücü emellerin önüne geçtik. Komşumuz Suriye’nin bir an önce huzur, güvenlik ve istikrara kavuşması için elimizden geleni yapmayı sürdüreceğiz” ifadelerini kullandı.

‘Meyvesini veriyor’

Putin “Suriye’nin toprak bütünlüğüne bağlılığımız sürmektedir. İdlib’de Türk muhataplarımızla Soçi muhtırası çerçevesinde ona ek olarak 5 Mart muhtırasının da uygulanabilmesi için var gücümüze çalışıyoruz. Bunlar meyvelerini vermektedir... Teröristlerle yıllardır devam eden çatışma Suriye ekonomisini de olumsuz etkiliyor. Suriye’ye BMGK kararı olmadan uygulanan yaptırımlar da yasadışıdır” dedi.

‘ABD çekilsin’

Ruhani, şunları söyledi: “Bütün dış güçler, Amerika, bir önce Suriye’den çekilmeli ve milli egemenlik sağlanmalıdır. Siyonist rejiminin işgal ve tecavüz girişimlerini de kınıyoruz. Golan Tepeleri’ni işgal ediyor, Suriye’nin milli egemenliği ihlal ediyor.”

ORTAK BİLDİRİ YAYIMLANDI

Anayasa Komitesi toplantısı ağustosta

Üçlü Zirve’nin ardından yayımlanan bildiri özetle şöyle:

AYRILIKÇI GÜNDEME KARŞI: Liderler, üçlü eşgüdümü artırma yönündeki kararlılıklarını yinelemişlerdir. Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün yanı sıra komşu ülkelerin milli güvenliğine de halel getirecek ayrılıkçı gündemlere karşı durma yönündeki kararlılıklarını ifade etmişlerdir.

SAHADA SÜKUNET: DEAŞ, Nusra Cephesi ve El Kaide veya DEAŞ bağlantılı tüm gruplar, teşebbüsler ve oluşumlar ile BM Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan diğer grupların ortadan kaldırılması amacıyla aralarındaki işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir. İdlib’le ilgili bütün anlaşmaların tüm unsurlarıyla hayata geçirilerek sahadaki sükunetin temininin gerekliliğini vurgulamışlardır.

KESİNTİSİZ ERİŞİM: Suriye genelinde hızlı, güvenli ve kesintisiz insani erişim sağlanmasına yönelik ciddi gereksinimi vurgulamış ve ayrımcılık, siyasallaşma ve önkoşullar olmaksızın, Suriye’ye yapılan yardımı artırmaları için uluslararası topluma çağrıda bulunmuşlardır.

ANAYASA KOMİTESİ: Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine ve ihtilafın yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, BM’in kolaylaştırıcılığında, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararıyla uyumlu bir siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair inançlarını teyit etmişlerdir. Cenevre’de oluşturulan Anayasa Komitesi’nin rolünü vurgulamışlardır. Anayasa Komitesi’nin Ağustos 2020 tarihinde üçüncü toplantısını gerçekleştirme hususunda mutabakata varılmasını memnuniyetle karşılamışlardır.

ABD KARARINA KINAMA: BMGK’nın 497 sayılı kararı başta gelmek üzere, Suriye Golanı’nın işgalini reddeden ilgili BM kararlarının hükümleri dahil, herkesçe tanınan uluslararası hukuk kararlarına saygı gösterilmesi gerekliliğini teyit etmişler ve bu itibarla, ABD Yönetiminin işgal altındaki Suriye Golanı’na dair uluslararası hukukun ağır ihlalini teşkil eden ve bölgesel barış ile güvenliği tehdit eden kararını kınamışlardır.

ZİRVE İRAN’DA: Suriye meselesine ilaveten, ortak ekonomik işbirliğini güçlendirmek için farklı alanlardaki üçlü eşgüdümü güçlendirme niyetini teyit etmişlerdir. Ruhani’nin daveti üzerine, müteakip Üçlü Zirve’yi en kısa sürede İran’da yapmayı kararlaştırmışlardır.