Tarih boyunca paylaşılamayan bir gelin adayı gibi birçok kavmin hakimiyeti altında kalan Erzincan kadim Azzi-Hayaşa başta olmak üzere Mengücekler ve Mutahhartan’ın kurduğu bölgesel yönetime başkentlik yapmış yorgun bir şehirdir.
Azzi-Hayaşa dışında Urartu, Med, Pers, Yunan, Roma ve Bizans’a kucak açan Erzincan 1071 Malazgirt zaferi ile Kayılarda dahil bir çok Türk boyuna Ensar gibi kucak açmış ve Türk’ün yurdu olmuştur.

Engin sinesinde birçok değişim ve dönüşüme ev sahipliği yapan Erzincan Kösedağın’da Moğol yıkımı ile analığına ihaneti, Otlukbeli sinde evlatları arasındaki rekabeti görmüş, öz evladı Osmanlı ile acılarını tuz basmış fedakar ve cefakar bir ana kucağıdır.

Osmanlı döneminde Türk, Ermeni ve Rumların ortak istirahatgahı olan bu kadim kent aynı zamanda millet-i sadıka olarak baş tacı ettiğimiz bu milletlerin ihanetine de maruz kalmış can Türklerin öz vatanıdır.

Bu amansız çile ve bitmez denilen acılar Halit paşa ve Kazım Karabekir paşa’nın komutasındaki milli ordunun çabalarıyla nihayete varmış ve 13 Şubat 1918’de Erzincan yeni Türkiye’nin emaneti olarak ebedi Türk yurdu olmuştur.

Kadim Fırat’ın nazlı kızı Erzincan tarih boyunca evlatlarını şimşir beşiğinde sallamış ve özellikle son dönemde 1939,1983 ve 1992’de yaşanan depremlerde binlerce evladını kara toprağa çalmıştır.

Geniş bir alana yayılan sulak ve verimli ovaları ile Erzincan tadına doyulmaz bir damak zenginliği sağlar kendini yurt edinen esvabına,
Neler midir elini Fırat’ta ıslatsa hamur olacak Ana’nın marifetleri;
Hububatından, sakı elmasına, her derde deva cimin üzümünden, kuru fasulyesine, en büyük geçim kaynaklarından biri olan şekerpancarından, kendi gibi tatlı balına, ağızdan sular akıtan tulumundan, evlere şenlik cevizine Erzincan, kahve gibi kırk yıl hatırı olan kadirşinas bir ev sahibidir.

Zengin topraklarının altı da üstü gibi bonkördür Erzincan’ın:
Altın, Krom, demir, Linyit, Manyezit, doğal taşlar, Manganez anne sütü gibi fışkırır can Erzincan’ın bağrından.

Meşhur meraları sadece evlatlarına değil, şirin evlatlıkları olan koyununa, keçisine, sığırına da ev sahipleri yapar. Bu maharetli misafirlerin alamet-i farikasıdır tadına doyulmaz lezzet tulumu bu ilimize maleden sır.
Fıratın bu hamarat gelini toplar malzemesini toprağının bereketli ellerinden ve kurar Halil İbrahim sofrasını misafirlerine; Kabağıyla, kasefesiyle, ekşilisiyle,  gendimesiyle, kengeriyle , gah yahnisiyle, kelecoşuyla, ketesiyle , “Ben oldum” dercesine.

Giyer teze gelin başa peştamal, sırta ehramını, alır eline kadim sazını başlar Salih Baba’dan, İsmail Daimi’den, Aşık Beyhani’den okur Terzi Babanın efsanelerini çocuklarına, yapar kahramanlık dansını meşhur Barıyla, dokur Kemaliye halısını en incesinden, temizler Aygır gölünde gönlü gibi temizce, serer geniş avlusuna.
Erzincanlıyım demek sadece bir coğrafyayı işaret etmez, Mertliktir, kahramanlıktır, yiğitliktir, bazen gönül acısıdır zamane olarak eski, gönüllerde taze anılarıyla. İnsanlıktır saza yazılan, gönle dokunan mısralarında. Bir duadır alevi dedelerimizin “Hak Muhammed ya Ali” niyazlarında.

Neler mi yapılır bu ana kucağında; Ergan’da yamaç paraşütü denemesinden, Girlevik’te kaya tırmanışına, Aygır gölün’de doğa yürüyüşünden, Arazi araçları ile motor sporlarına, Karasu’da  rafting’den, Karanlık kanyon’da Base Jump atlayışlarına, kış sporlarına her şey evlatları için hazırlanmış oyun parkurlarıdır.
Teşbihte hata olmasın ama Erzincan’ın şehir merkezi sanki ana rahmi gibidir. Sıcak atmosferinde karşılar misafirlerini ve verir veriştirir zenginliklerini:
Erzincan kalesi, Terzibaba türbesi ve camii, Taşcı ve İzzet paşa hamamları, Ekşisu, Girlevik şelalesi, Bahtlı ananın yaramaz çocuklarından sır gibi saklayıp aslı gibi koruduğu doğa harikası Beytahtı, Çerme ve Işıkpınar mesire alanları, saat kulesiyle herkesi evine davet eder.

Sadece şehir merkezinde midir yaşlı kentin sırları?
Tabi ki hayır!
Zamanı iyi ayarlayan misafirlerine diğer odalarına da açmaya hazırdır Erzincan: 
Otlukbeli deki tarihe not düşen şehitlik anıtı, madensuyunun toprakla karışıp pastoral bir cennete dönüştürdüğü Kırmızı su, Aygır gölü, Üzümlü höyükleri, dünyaca meşhur Altıntepe antik kenti, Kemah Melik Gazi türbesi ve Kemah kalesi, Gülabibey camii, Tercan Mama hatun külliyesi, dikili taşlar, Refahiye Kadıköy kilisesi, Cengerli kalesi, Kemaliye karanlık kanyon, Orta camii ve gelen misafirinin çalış sesine göre karşılandığı tokmaklı tarihi evlerine kadar daha neler neler sunar meraklılarına.
Erzincan’ın yürekli ve fedakar analık karakteri şu anonim dizelere nasıl da mıhlanmıştır:

Erzincan yaylası gözümde tüttü
Ana, bacı, gardaş " gel " diye yazmış
Çil horoz bu sabah çok erken öttü
Anam " iki gözüm sel " diye yazmış...

Şimdi ben gitmem mi can Erzincan’a
Hazırla tandırı, bulguru ana
Koydun hasreti bak yüreğim yana
" Senden başka herkes el " diye yazmış...

Özledim be ana, sol yanım çoştu
Ayağımdan önce, yüreğim koştu
Sevinçten elime yıldızlar düştü
" Yavrum hep yanımda kal " diye yazmış...

Can Erzincan; hem anasın, hem ruhsun, her dem  Anadolusun..
Kalın sağlıcakla…