Teknoloji dünyası son üç gündür Huawei ile Google arasındaki savaşa kilitlenmiş durumda. Google, Çinli Huawei’nin ABD hükümeti tarafından kara listeye alınmasının ardından, Huawei kullanıcılarının Android işletim sistemine olan erişimini askıya aldı. Bu karar tüm dünyada şok etkisi yarattı. Bir yandan küresel ekonomi sorgulanırken, diğer yandan yerli ve milli yazılımlar geliştirmenin önemi de yeniden ortaya çıktı.

Huawei’ye yasak, Türkiye’de de cepte yerli işletim sistemi geliştirilebilir mi sorusunu yeniden gündeme getirdi. Bu çok kritik bir konu. Günümüzde cep telefonları sadece cep telefonu değil. Ülkeler için adeta stratejik silahlar. Her saniye elimizden bırakmadığımız bu cihazlar, tüm bilgilerimize de sahipler. Hatta ülkeleri karıştırmak için bile bunlar kullanılıyor.

Onları çalıştıran işletim sistemleri de cihazlardan daha değerli. Ama gelgelelim bu işletim sistemlerini kurmak çok kolay görünmüyor. Şu anda dünyada iki tane hakim mobil işletim sistemi var. Herkesin malum olduğu üzere biri Apple’ın iOS’u, diğeri Google’ın Android’i. Apple’ın sistemi kapalı ve sadece kendi telefonlarında kullanılabiliyor. Dünyadaki diğer bütün markalar Android kullanıyor. Hatta Android son dönemde televizyonlara da girmiş durumda.

14 yıllık tarihi var

Önce Android’in tarihçesine bir göz atalım. Gelişimi 14 yıl önceye gidiyor. Google, Linux tabanlı ve açık kaynak kodlu işletim sistemi Android Inc şirketini 2005’de satın alıyor. Apple ilk akıllı telefonunu 2007’de lanse ediyor. Google da yanıt olarak 2007’de Android Alpha sürümü ile karşımıza çıkıyor. Android 1.0, bugün ise Android 9.0 Pie ve 10.0 Android Q ile karşımızda. Bu süreçte işletim sistemi cihaz üreticilerinin de katkılarıyla çok gelişti. Uygulama marketi ise Google Play. Dünyadaki mobil cihazların yüzde 90’ı Android işletim sistemine sahip. Geriye kalan iOS. Microsoft’un bir ara denediği Windows Phone başarısız olmuştu. Samsung ise Tizen’i geliştirmeye çalışmış, Android’e yönelmiş ve kendi işletim sistemi belli modellerde sınırlı kalmıştı.

Android işletim sistemi ülkemizde yerli üreticiler için de önemli. Türkiye’deki yerli cep telefonu üreticileri Vestel, Casper ve General Mobile da telefonlarında Android işletim sistemi kullanıyor. Bu dönemde akla yerli bir sistem geliştirilebilir mi sorusu geliyor. Hükümetin devamlı ‘yerli ve milli’ vurgusunu Google’ın hamlesi tekrar gözümüze sokuyor. Türkiye’de yerli işletim sistemi olarak yıllardır Pardus akla gelir. Pardus, TÜBİTAK tarafından geliştiriliyor. Pardus, yerli, milli ve açık kaynak kodlu teknolojiler üzerinde çalışıyor. Bilgisayar ve akıllı tahta tarafında çalışmaları var. Mobil alanı düşünmüşler ancak mobille ilgili çalışmaları henüz yok.

Çin de Apple’ı yasaklar mı?

Bu kez de Çin’in bir hamle olarak Apple’ı ülkede yasaklaması bekleniyor. ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs, ABD’nin Huawei hamlesine misilleme olarak Apple ürünlerinin ABD’de yasaklanma olasılığına ilişkin bir görüş bildirmedi ancak Apple’ın yasaklanması durumunda hisse başı karın yaklaşık yüzde 29 azalabileceği tahmininde bulundu. Hisseleri de düşebilir.

Türkiye yapabilir mi?

Mobil bir işletim sistemi geliştirmek, ‘milli olsun’ demek kolay değil. Çok fazla emek, zaman ve bütçe gerektiriyor. Çok büyük boyutlu küresel bir ağa da ulaşmanız lazım. Sadece yurtiçinde satış ve yerli üreticiler için bir sistem çok pahalıya mal olur. Zaten yerli üreticiler henüz daha üretim aşamasını da çözememiş durumdalar. Bir kısım ürünleri ithal etmek zorundalar. Sektördeki bazı isimler işletim sistemi kurmanın zor olduğunu, Android’le işbirliğini sürdürmek gerektiğini dile getiriyor.

Onlara göre, ‘Gereksiz masraf yapmaya ve Amerika’yı yeniden keşfetmeye gerek yok.’ Ancak ben küresel ekonomi savaşlarına karşı sadece Türkiye değil, bölgeye de hitap edebilecek bir yerli sistem geliştirilebileceği görüşündeyim. Bakalım gelecek günler neler gösterecek?