Emekliler, aylıklarına yapılacak zammı öğrenmek için 3 Temmuz’da açıklanacak enflasyon rakamlarını bekliyor. 2008’deki sosyal güvenlik düzenlemelerinin ardından enflasyon oranına göre fark almaya başlayan emeklilerin, emekli oldukları dönemin yanı sıra, ağırlıklı olarak hangi yıllarda çalıştıkları, işverence SGK’da gösterilen ücretleri de kritik önem taşıyor.

Emeklilerin maaşları için enflasyon rakamlarını yakından takip etmesi, 2008’de yapılan düzenlemeye dayanıyor. SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları, 2008’de yürürlüğe giren, “sosyal güvenlik reformu”nun ardından 6 aylık dönemlerde gerçekleşen enflasyon oranında artırılıyor. Düzenlemeyle, temmuz ayında açıklanan 6 aylık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranları, SSK ve Bağ-Kur’luların yanı sıra memurlar açısından da belirleyici oluyor.

Toplu sözleşmeleri gereğince yılın ilk yarısında yüzde 4’lük zam alan memurlar, haziranda TÜFE’nin sabit kalması veya aylık yüzde 0.57’den fazla düşmemesi halinde enflasyon farkına hak kazanacak. Memurlar bu farkı, yılın ikinci yarısı için verilecek yüzde 4 zamma ilave olarak alacak. Memurlar, sözleşmeliler, geçici personel ve memur emeklileri, enflasyon farkıyla birlikte zamlı maaşlarını 15 Temmuz’da alacak. SSK ve Bağ-Kur emeklileri de maaşlarını bu yılın ilk 6 aylık enflasyonu oranında zamlı alacak.

Üç kritik dönem

İşçi emeklilerinin maaşında, 2000 öncesi, Ocak 2000-Ekim 2008 arası ve Ekim 2008 sonrası yapılan üç ayrı hesaplama birleştirilecek bugünkü aylıklar hesaplanıyor. 2000’den önceki çalışma süreleri için memur maaş katsayısı, gösterge ve aylık bağlama oranı çarpılıyor. Bu dönemde aylık bağlama oranının nispeten yüksek olması nedeniyle, 2000 öncesi dönemdeki çalışmaların emekli aylığına yansıması olumlu oluyor, bu dönemdeki çalışma süresi ne kadar uzunsa, maaşa o kadar pozitif yansıyor. 2000’den sonraki dönemler için dikkate alınan “ortalama aylık kazanç”, işçinin prime esas kazançlarının, emeklilik istenen tarihe kadar güncelleme katsayısı ile güncellenmesiyle hesaplanıyor.

2008 sonrası

1 Ekim 2008 sonrası ise, 2000’li yıllardan beri yüzde 75’ten aşağı düşürülen aylık bağlama oranının yüzde 50’ye kadar düştüğü dönem olarak dikkat çekiyor. 2008’deki düzenlemenin ardından aylık hesabında da milli gelirdeki artışın yüzde 100’ü yerine yüzde 30’unun dikkate alınmasıyla, aylıklarda düşüş yaşandı.

Memurların emekli aylıklarında memurun derecesi, kademesi, ek gösterge, hizmet yılı, kıdem yılı ve ek göstergesi belirleyici oluyor. 2008’deki düzenlemenin ardından memurların da emekli aylığı bağlama oranı yüzde 50’ye düşüyor. Memurların bir süredir artırılmasını beklediği ek göstergeler de aylık hesaplamasında kritik önem taşıyor.

Yine SSK’lılar gibi üç dönem üzerinden aylık hesaplamaları yapılan Bağ-Kur’lular da 2000 öncesi dönemdeki çalışmaları için avantaj sağlarken, 2008 sonrasında bu grubun maaşında da düşüş görülüyor.

Enflasyon sabit kalsa bile aylık zamlanacak

TÜİK’in açıkladığı enflasyon verilerine göre, memur maaşlarına baz teşkil eden Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) mayısta yüzde 1.36 yükselirken, ocak-mayıs döneminde tüketici fiyatlarında yüzde 4.57 artış meydana geldi. Böylece 5 aylık dönemde, maaşlara yapılan yüzde 4’lük zam oranı aşılırken enflasyon farkı verilmesi durumu ortaya çıktı. Toplu sözleşmeden kaynaklı olarak yılın ilk yarısında yüzde 4’lük zam alan devlet memurları, haziran ayında TÜFE’nin sabit kalması veya aylık enflasyonun yüzde 0.57’den fazla düşmemesi halinde enflasyon farkı alacak. Memur emekli aylıkları da memur maaşıyla aynı oranda artacak. SSK ve Bağ-Kur emeklileri de maaşlarını bu yılın ilk 6 aylık enflasyonu oranında zamlı alacak. Ekonomistler, haziran ayında TÜFE’nin, yüzde 0.70 artmasını öngörüyor.

Gösterilen ücret önemli

SSK kapsamındaki çalışanlar için prime esas kazancın (SGK’da gösterilen ücret) yüksek olması önem taşıyor. Bu nedenle işçilerin, SGK’ya yatırılan primleri e-devlet üzerinden takip etmesi gerekiyor. Maaşı yüksek olanların emekliliği gelmesine rağmen çalışmaya devam etmeleri, aylık oranları açısından avantajlarına olurken, asgari ücret seviyesinde ücret alanlar ya da ücretleri SGK’ya bu şekilde gösterilen işçilerin, daha fazla çalışmakla emekli aylıklarına yansıyan bir artışları olmuyor.

YARIN: EMEKLİLERİN BEKLENTİLERİ NELER? SENDİKALAR NE DİYOR?