Bugun...


Uğur KIRIK

facebook-paylas
Zarar, Ziyan ve Tazminatların Vergi Kanunları Açısından Değerlendirilmesi
Tarih: 11-03-2019 12:30:00 Güncelleme: 11-03-2019 12:30:00


  1. Giriş

 

Gerçek ve tüzel kişi mükelleflere ait işletmelerin faaliyetlerinin yürütülmesi esnasında, yönetici veya çalışan personel tarafından yapılan, kasıtlı ya da istem dışı davranışlardan kaynaklanan suçlar nedeniyle, zarar gören kişi ya da kurumlara ödenmesi gereken maddi ve manevi tazminatların, gider yazılıp yazılamayacağı hususunda zaman zaman duraksamalar yaşanmaktadır.

 

Ticari faaliyetin gereği olarak ortaya çıkan zarar ve tazminatların, gider yazılıp yazılamayacağı konusundaki görüş farklılıkları nedeniyle; şirketlerin muhasebe departmanı çalışanları açısından kavramsal karmaşanın oluşmasına sebep olmaktadır.

 

Bu makalemizde öncelikli olarak, ortaya çıkan zarar, ziyan ve tazminatların vergi mevzuatı karşısındaki durumlarını analiz ederek “gider yazılıp yazılamayacağı” hususunda düşüncelerimizi siz değerli okurlarımızla paylaşarak, muhasebe meslek camiasında oluşan sorunlara cevap arayacağız.

 

  1. Yasal Hükümler

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu açısından;

 

Gelir Vergisi Kanunu 40. maddesinin (3) numaralı benindeki hükümler aşağıdaki gibidir;

 

  • İşle ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar; gider yazılabilmektedir.

 

Gelir Vergisi Kanunu 41. maddesinin (6) ve (10) numaralı bentlerindeki hükümler aşağıdaki gibidir;

 

  • Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitlerde ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz.)
  • Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

 

ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

 

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 6. maddesinin (2) numaralı bendinde belirtildiği üzere,

 

  • Safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu'nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır.

 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinin (g) bendindeki hükümler ise aşağıdaki gibidir;

 

  • Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri.

 

kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağı belirtilmiştir.

 

  1. Zarar, Ziyan ve Tazminat Tutarlarının İşle İlgili Olması

 

İşle ilgili olması ifadesinden, şahsi bir nitelik taşımaması yani kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması gerektiği anlaşılmaktadır. Söz konusu ödenen zarar ve tazminatların kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi arasında bir illiyet bağının bulunması ve yapılan giderlerin kazancın elde edilmesine ilişkin yapılması gerekmektedir.

 

Bir giderin kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi açısından illiyet bağının tespitinde ise dikkat edilecek huşular ise şunlardır;

 

  • İşletmelerin yapmış olduğu giderle kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi arasında ilişki bulunmalıdır.
  • Yapılan zarar, ziyan ve tazminat ödemeleri ile bu ödemelere sebep olan faaliyetten elde edilen kazancın orantılı olması gerekmektedir.

 

3.1. Zarar, Ziyan ve Tazminat Sözleşme veya Kanuna Dayalı Olması

 

İşletmeler tarafından ödenen zarar, ziyan ve tazminatların gider mahiyetinde olmasının bir diğer koşulu ise, kanun hükmüne veya mukavelenameye dayanması gerekmektedir. Yapılan bu mukavelenameler ise, işletmelerin faaliyet konuları çerçevesinde yapılması ve bu durumun vergi kanunları ya da vergi kanunları dışında başka bir kanun hükmü nedeniyle tazminat ödemesinin yapılması gerekmektedir. Bu durumların varlığı halinde yapılan ödemeler gider kaydedilebilmektedir.

 

Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi esnasında mukavelenamede yer alan hükme dayanılarak bir tazminat ödemesinin gider olarak kabul edilebilmesi için gereken şart ise mukavelenamenin yazılı olarak yapılması gereğidir.

 

Bir diğer husus ise ödemenin ilama bağlı olarak gerçekleşmesi halidir. İlam ise “Bir davanın mahkemece nasıl bir hükme bağlandığını gösteren resmi belge” olarak tanımlanır. Mahkemenin ilamında tazminat veya zararın karşılanması yönünde karar vermesi halinde işletme bu ödemeyi yapacak ve gider olarak dikkate alabilecektir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, işletme sahibinin, yöneticilerinin veya çalışanlarının kusurunun olmamasıdır.

 

3.2. İşletme Sahibinin Şahsi Kusurundan Kaynaklanmaması

 

Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi açısından, “Gelir Vergisi Kanunu’nun 41. maddesinin (6) numaralı bendi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinin (g) bendinde belirtilen hükümler” çerçevesinde ödenen zarar, ziyan veya tazminatın gider olarak dikkate alınması için kurumun kendisinin, yöneticilerinin veya çalışanlarının ödenen tazminat sebebiyle “kusur” larının bulunmaması gerektiğidir.

 

Nitekim “31.01.2007 tarih ve B.07.1.GİB. 0.03.49/4914-228/8166 sayılı Özelgede bilirkişi veya mahkeme tarafından tespit edilerek, “kurumun kendisinin, yöneticileri veya çalışanlarının” kusurlarından kaynaklandığını belirten bir karar çıktığı takdirde, işletmelerin ödenen tazminat tutarlarının işletmeler tarafından gider olarak dikkate alınamayacağı” açıkça belirtmiştir.

 

3.3. Zarar, Ziyan ve Tazminatın Ödenmiş Olması

 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin (3) numaralı bendinde “İşle ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar” şeklinde belirtildiği üzere zarar, ziyan ve tazminat tutarlarının fiilen ödemesinin yapılmış olması gerekmektedir. Bu durumdan anlaşılacağı üzere, ödenmemiş olan zarar, ziyan ve tazminatların tahakkuk ettiği anda gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.

 

Bu sebeple, zarar, ziyan ve tazminatların gider olarak dikkate alınabilmesi için “Gelir Vergisi Kanunu’ nun 40.maddesinin (3) numaralı bendinde belirtildiği üzere ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar” gider yazılabilir şeklinde hükmedilmiştir. Dolayısıyla nakden, hesaben ya da diğer şekillerde ödenmiş olması şartı aranmaktadır.

 

Bir diğer husus ise tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş zarar, ziyan ve tazminatların gider yazılması mümkün olmamakla birlikte, gider kaydının yapılabilmesi için ödemenin nakden, hesaben ya da diğer şekillerde yapılarak, belgelenmesi gerekmektedir.

 

4. Sonuç

 

İşletmeler açısından zarar, ziyan ve tazminatların kurum kazançlarından indirilebilmesinin en önemli koşulu, kazanç ile ödenen tazminat arasındaki illiyet bağının olmasıdır. İlliyet bağının bulunmadığı takdirde, diğer şartları taşıması halinde dahi kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.

 

İlliyet bağının var olması halinde kurum kazancının tespitinde gider yazılabilmesi açısından, ödemenin fiilen yapılmış ve belgelenmiş olması gerekmektedir. Çünkü bu hususta kanun koyucu bu durumu tahakkuk esasına değil, ödemenin fiilen yapılmasına bağlamıştır.

 

Son olarak, mukavelenameye, ilama veya kanun emrine istinaden yapılan ödemelerde, “kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının kusurunun” bulunulmadığının araştırılması gerekmektedir. Belirtilen şartların sağlanması durumunda zarar, ziyan ve tazminatlar kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

 



Bu yazı 1326 defa okunmuştur.

FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
  • BUGÜN
  • BU HAFTA
  • BU AY
HAVA DURUMU
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 36 30 1 5 91 31 95 +60
2 Fenerbahçe 36 26 4 6 90 39 84 +51
3 Samsunspor 36 19 10 7 55 41 64 +14
4 Beşiktaş 36 17 8 11 59 36 62 +23
5 Başakşehir FK 36 16 14 6 60 56 54 +4
6 Eyüpspor 36 15 13 8 52 47 53 +5
7 Trabzonspor 36 13 11 12 58 45 51 +13
8 Göztepe 36 13 12 11 59 50 50 +9
9 Çaykur Rizespor 36 15 17 4 52 58 49 -6
10 Kasımpaşa 36 11 11 14 62 63 47 -1
11 Konyaspor 36 13 16 7 45 50 46 -5
12 Alanyaspor 36 12 15 9 43 50 45 -7
13 Kayserispor 36 11 13 12 45 57 45 -12
14 Gaziantep FK 36 12 15 9 45 50 45 -5
15 Antalyaspor 36 12 16 8 37 62 44 -25
16 Bodrum FK 36 9 17 10 26 43 37 -17
17 Sivasspor 36 9 19 8 44 60 35 -16
18 Hatayspor 36 6 22 8 47 74 26 -27
19 Adana Demirspor 36 3 28 5 34 92 2 -58
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 38 21 8 9 68 41 72 +27
2 Gençlerbirliği 38 19 8 11 57 34 68 +23
3 Fatih Karagümrük 38 19 10 9 55 36 66 +19
4 İstanbulspor 38 20 14 4 67 38 64 +29
5 Bandırmaspor 38 17 8 13 52 45 64 +7
6 Erzurumspor FK 38 19 12 7 53 31 64 +22
7 Boluspor 38 17 11 10 66 40 61 +26
8 Iğdır FK 38 16 12 10 57 33 58 +24
9 Amed SK 38 14 9 15 43 35 57 +8
10 Çorum FK 38 14 12 12 49 45 54 +4
11 Ümraniyespor 38 14 13 11 48 42 53 +6
12 Esenler Erokspor 38 13 12 13 53 50 52 +3
13 Sakaryaspor 38 13 13 12 48 54 51 -6
14 Keçiörengücü 38 14 15 9 60 53 51 +7
15 Manisa FK 38 14 18 6 50 52 48 -2
16 Pendikspor 38 13 16 9 45 51 48 -6
17 MKE Ankaragücü 38 14 18 6 49 48 48 +1
18 Şanlıurfaspor 38 11 20 7 45 55 40 -10
19 Adanaspor 38 7 22 9 32 75 30 -43
20 Yeni Malatyaspor 38 0 38 0 14 153 21 -139
Takım O G M B A Y P AV
1 Sarıyer 34 25 2 7 80 22 82 +58
2 Batman Petrolspor 34 26 6 2 64 24 80 +40
3 GMG Kastamonuspor 34 19 3 12 57 29 69 +28
4 Adana 01 Futbol Kulübü 34 19 7 8 62 30 65 +32
5 Altınordu 34 16 7 11 57 35 59 +22
6 Beykoz Anadolu 34 15 11 8 47 46 53 +1
7 İskenderunspor A.Ş. 34 13 10 11 49 38 50 +11
8 1461 Trabzon FK 34 13 13 8 44 37 47 +7
9 Fethiyespor 34 11 13 10 32 40 43 -8
10 24Erzincanspor 34 10 13 11 45 52 41 -7
11 Kırklarelispor 34 10 14 10 42 44 40 -2
12 Sincan Belediye Ankaraspor 34 10 15 9 44 40 39 +4
13 İnegölspor 34 10 13 11 42 51 38 -9
14 Kepezspor FAŞ 34 9 16 9 37 46 36 -9
15 Isparta 32 Spor 34 7 15 12 33 51 33 -18
16 Karaköprü Belediyespor 34 7 19 8 39 52 29 -13
17 Altay 34 10 20 4 33 64 25 -31
18 Hes İlaç Afyonspor 34 0 33 1 6 112 5 -106
Takım O G M B A Y P AV
1 Bursaspor 30 21 2 7 64 17 70 +47
2 Karşıyaka 30 18 6 6 56 28 60 +28
3 Muş Spor Kulübü 30 16 4 10 48 24 58 +24
4 Belediye Kütahyaspor 30 17 6 7 57 37 58 +20
5 Düzcespor 30 16 6 8 40 27 56 +13
6 Silifke Belediye Spor 30 14 9 7 51 36 49 +15
7 Anadolu Üniversitesi 30 13 9 8 39 32 47 +7
8 Artvin Hopaspor 30 10 11 9 26 30 39 -4
9 Tokat Bld Plevnespor 30 7 13 10 27 32 31 -5
10 Kahramanmaraşspor 30 8 16 6 28 39 30 -11
11 Bulvarspor 30 7 14 9 35 58 30 -23
12 Kırşehir Futbol SK 30 7 15 8 26 48 29 -22
13 Bornova 1877 30 6 14 10 36 53 28 -17
14 23 Elazığ Futbol Kulübü 30 5 14 11 18 31 26 -13
15 Kuşadasıspor 30 7 20 3 25 51 24 -26
16 Ergene Velimeşe 30 6 19 5 17 50 23 -33
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 01/06/2025 Samsunspor 2 - 1 Kayserispor
 01/06/2025 Bodrum FK 0 - 4 Beşiktaş
 31/05/2025 Adana Demirspor 2 - 2 Gaziantep FK
 31/05/2025 Alanyaspor 2 - 0 Sivasspor
 31/05/2025 Fenerbahçe 2 - 1 Konyaspor
 31/05/2025 Çaykur Rizespor 5 - 2 Hatayspor
 30/05/2025 Galatasaray 2 - 0 Başakşehir FK
 30/05/2025 Antalyaspor 0 - 2 Trabzonspor
 30/05/2025 Kasımpaşa 1 - 2 Göztepe
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 11/05/2025 Kocaelispor 4 - 1 Keçiörengücü
 10/05/2025 Ümraniyespor 0 - 1 Manisa FK
 10/05/2025 İstanbulspor 3 - 0 Çorum FK
 10/05/2025 Şanlıurfaspor 0 - 1 Erzurumspor FK
 10/05/2025 Fatih Karagümrük 2 - 1 Iğdır FK
 10/05/2025 Yeni Malatyaspor 0 - 5 Gençlerbirliği
 10/05/2025 Sakaryaspor 2 - 0 Esenler Erokspor
 10/05/2025 Adanaspor 0 - 7 Boluspor
 10/05/2025 MKE Ankaragücü 2 - 0 Amed SK
 10/05/2025 Bandırmaspor 2 - 1 Pendikspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 03/05/2025 Batman Petrolspor 2 - 0 24Erzincanspor
 03/05/2025 İskenderunspor A.Ş. 0 - 1 Sarıyer
 03/05/2025 Karaköprü Belediyespor 5 - 1 Isparta 32 Spor
 03/05/2025 Beykoz Anadolu 1 - 2 GMG Kastamonuspor
 03/05/2025 Adana 01 Futbol Kulübü 4 - 2 İnegölspor
 03/05/2025 Fethiyespor 0 - 4 Sincan Belediye Ankaraspor
 03/05/2025 Altınordu 3 - 0 Afyonspor Kulübü
 03/05/2025 Altay 3 - 0 Kırklarelispor
 02/05/2025 1461 Trabzon FK 0 - 0 Kepezspor FAŞ
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 26/04/2025 Artvin Hopaspor 7 - 2 Bulvarspor
 26/04/2025 Muş Spor Kulübü 3 - 0 Anadolu Üniversitesi
 26/04/2025 23 Elazığ Futbol Kulübü 1 - 1 Kuşadasıspor
 26/04/2025 Bornova 1877 1 - 0 Kırşehir Futbol SK
 26/04/2025 Karşıyaka 2 - 0 Bursaspor
 26/04/2025 Tokat Bld Plevnespor 3 - 1 Silifke Belediye Spor
 26/04/2025 Düzcespor 2 - 2 Belediye Kütahyaspor
 26/04/2025 Ergene Velimeşe 2 - 1 Kahramanmaraşspor
SON YORUMLANANLAR
HABER ARŞİVİ
resmi ilanlar
GAZETEMİZ

Terörsüz Türkiye Hedefi Doğrultusu Yürütülen Süreci Doğru Buluyor musunuz?


NAMAZ VAKİTLERİ
GÜNLÜK BURÇ
nöbetçi eczaneler
HABER ARA
YUKARI